Versnellingen

Derailleurs versus Rohloff versus Pinion

Welk type versnelling is het duurzaamst?

Op de visie-pagina kan je lezen dat ik in iedere productcategorie kies voor de meest duurzame alternatieven. Producten die lang meegaan, weinig onderhoud nodig hebben en gedurende de levensduur zo min mogelijk grondstoffen verbruiken en weinig afval genereren. Welke versnellingssystemen bestaan er en welke scoren qua duurzaamheid het best? Ga er maar voor zitten, dit wordt een lang verhaal.

Technisch simpele constructies, met zo min mogelijk bewegende onderdelen, zijn het duurzaamst. Een single-speed met twee tandwielen en een ketting ertussen is de eenvoudigste overbrenging, maar je wilt natuurlijk wel voldoende versnellingen en dan krijg je automatisch meer draaiende delen die slijten, kapot kunnen gaan en onderhoud nodig hebben.

Derailleurversnellingen

Het derailleursysteem is de oudste manier van schakelen. Dit systeem is onophoudelijk doorontwikkeld en geperfectioneerd tot een fijn werkende transmissie met veel versnellingen en een groot versnellingsbereik. Oftewel; hele lichte versnellingen voor bergop èn hele zware versnellingen voor bergaf. Derailleurs hebben echter één niet op te lossen nadeel. Het is een open systeem, dus de belangrijkste draaiende onderdelen zijn altijd blootgesteld aan de elementen. Afhankelijk van de gebruiksintensiteit en de omstandigheden heeft dit systeem veel onderhoud nodig, met verbruik van veel reinigings- en smeermiddelen, en zullen de ketting en tandwielen regelmatig vernieuwd moeten worden.

Naafversnellingen

Al meer dan 100 jaar geleden werd er geëxperimenteerd met in de achternaaf geïntegreerde versnellingen, waarvan de 3-speed versnellingsnaaf van Sturmey & Archer het eerste commerciële succes werd. Hierbij zitten alle versnellingen in een gesloten huls, netjes afgeschermd van de elementen. De versnellingsnaaf werd sindsdien door meerdere fabrikanten (o.a. Shimano, Sachs en Sram) doorontwikkeld met 3 tot 11 versnellingen.

Qua duurzaamheid en onderhoudsgemak wint de versnellingsnaaf het van de derailleur, maar er bleef één groot nadeel; het aantal versnellingen en het versnellingsbereik waren te beperkt. Totdat de Duitser Bernhard Rohloff in 1998 de inmiddels beroemde 14-speed Rohloff Speedhub 500/14 versnellingsnaaf op de markt bracht.

Bracketversnellingen

De ontwikkeling van in het frame geïntegreerde versnellingsbakken ging initieel gelijk op met de versnellingsnaaf, maar viel in de eerste helft van de jaren 1900 stil, want versnellingsnaven waren goedkoper en eenvoudiger toe te passen. Maar met de komst van de versnellingsbakken van het Duitse bedrijf Pinion is het principe van de versnellingsbak in het bracket sinds 2012 weer helemaal terug.

Van alle geïntegreerde versnellingssystemen zijn die van Rohloff en Pinion de eerste volwaardige, duurzame, alternatieven voor de aloude derailleur. Bij beide is het versnellingsbereik groot, zijn er genoeg verzetten voorhanden en de tussenstapjes zijn lekker klein. Zie hieronder een beknopt overzicht van de drie versnellingssystemen.

Derailleurs

Derailleurversnellingen zijn er van meerdere merken, in talloze uitvoeringen, met veel of weinig versnellingen en enorm veel variatie in kwaliteit. Derailleurs zijn populair bij lichtgewicht toerfietsen, racefietsen en mountainbikes. Het is een open en dus onderhoudsgevoelig en kwetsbaar systeem.

Eigenschappen
  • Aantal versnellingen: veel

  • Maximaal bereik: variabel

  • Tussenstappen: variabel

Voor- en nadelen
  • Lichtgewicht

  • Vliegensvlug schakelen

  • Te schakelen onder belasting

  • Tandwielen aan te passen

  • Verkrijgbaar in alle prijsklassen

  • Kwetsbaar

  • Roest

  • Regelmatig afstellen noodzakelijk

  • Slijtage, veel materiaalverbruik

  • Schoonmaken, smeren, herhalen

  • Prijzig in gebruik

  • Veel vernieuwing, dus snel verouderd

rohloff

De Rohloff Speedhub 500/14 is een gesloten versnellingsnaaf met tandwielen die in een oliebad draaien. Er bestaat één uitvoering met 14 versnellingen. De naaf heeft al bewezen extreem duurzaam en onderhoudsarm te zijn. Hij heeft slechts één keer per jaar of iedere 5.000 kilometer een oliewissel nodig.

Eigenschappen
  • Aantal versnellingen: 14

  • Maximaal bereik: 526%

  • Tussenstappen: 13,5%

Voor- en nadelen
  • Bijna niet kapot te krijgen

  • Nauwelijks onderhoud nodig

  • Hoeft nooit afgesteld te worden

  • Te combineren met tandriem

  • Te schakelen in stilstand

  • Stevige basis voor extra sterk wiel

  • Weinig olieverbruik

  • Goedkoop in gebruik

  • Prijzig in aanschaf

  • Zwaarder dan derailleurs

  • Zwaarder achterwiel

  • Niet onder volle belasting te schakelen

Pinion

De Pinion-transmissie is een gesloten versnellingsbak die in het midden van de fiets zit. Er bestaan meerdere uitvoeringen, waarvan wij de 12- en 18-speed versies verkopen. De Pinion-bak is zeer duurzaam en heeft slechts één keer per jaar of iedere 10.000 kilometer verse olie nodig.

Eigenschappen
  • Aantal versnellingen: 12 / 18

  • Maximaal bereik: 600% / 636%

  • Tussenstappen: 17,7% / 11,5%

Voor- en nadelen
  • Bijna niet kapot te krijgen

  • Nauwelijks onderhoud nodig

  • Hoeft nooit afgesteld te worden

  • Te combineren met tandriem

  • Te schakelen in stilstand

  • Goede gewichtsverdeling

  • Weinig olieverbruik

  • Goedkoop in gebruik

  • Prijzig in aanschaf

  • Zwaarder dan Rohloff en derailleurs

  • Niet onder volle belasting te schakelen

  • Grotere afstand tussen de pedalen

Bereik vergelijk

Het versnellingsbereik geeft de relatie weer tussen het laagste en hoogste verzet. Een bereik van bijvoorbeeld 636% betekent dat de hoogste versnelling 6,36 keer groter is dan de laagste. Door tandwielen met andere afmetingen toe te passen, kan je het hele bereik omlaag of omhoog verschuiven. Zo maak je je fiets meer geschikt voor stapvoets klimmen óf keihard afdalen. Vanwege het enorme bereik zijn dergelijke aanpassingen bij de Pinion-transmissie bijna nooit nodig.

Derailleur
variabel
Rohloff
526%
Pinion C1.12
600%
Pinion P1.18
636%

Wat verbruikt ieder systeem?

Bij een derailleursysteem zijn de weersomstandigheden, de ondergrond en de rijstijl enorm van invloed op de levensduur van het geheel. Je kunt je voorstellen dat een winter-modder-mountainbiker met een pittige rijstijl het systeem veel zwaarder belast dan een rustig rijdende mooi-weer-toerfietser. Dat kan gemakkelijk een factor drie of vier schelen.

Bij fietsen met Rohloff en Pinion hebben de omstandigheden een verwaarloosbare invloed op de slijtage en onderhoudsintervallen, omdat het gesloten systemen zijn. De tandriem heeft wel wat te lijden van veel modder, maar doordat zand en stof er niet aan blijven plakken en de tandriem niet kan roesten, is het verschil in duurzaamheid ten opzichte van een derailleursysteem bij een mountainbiker en een toerfietser in de praktijk veel kleiner.

Rekenvoorbeeld

Om een indicatie te geven van de footprint van ieder systeem, toon ik hieronder een vergelijkend overzicht met een gemiddeld goed derailleursysteem, als bijvoorbeeld Shimano SLX, versus Rohloff en Pinion. De laatste twee gekoppeld aan een Gates CDX tandriem. Ik ga uit van 50.000 km. Om discussie te voorkomen moet ik melden dat dit rekenvoorbeeld niet representatief is voor zuinigheidswonders of ijzervreters. De cijfers zijn indicaties op basis van gemiddelden, passend bij het gevarieerde gebruik van vakantie- en woon-werk-fietsers. Werkelijke cijfers zullen per fietser verschillen.

Bij het vervangen van onderdelen reken ik de beste ingreep, niet de goedkoopste. Bij iedere nieuwe set achtertandwielen hoort een nieuwe ketting en met een nieuwe tandriem moet je ook beide tandwielen vervangen, omdat het geheel op elkaar inslijt. Onderhoud aan en vervanging van de lagers in de wielen, trapas en balhoofd is niet meegerekend, omdat die niet direct bij het versnellingssysteem horen. Schoonmaken en smeren van het derailleursysteem gebeurt in dit rekenvoorbeeld iedere 300km.

Verbruik Derailleur

Onderdelen
  • Kettingen: 10 stuks – 10x €25,-

  • Cassettes: 10 stuks – 10x €42,-

  • Voortandwielen: 5 stuks – 5x €40,-

  • Derailleurwieltjes: 7 sets – 7x €10,-

  • Achterderailleurs: 3 stuks – 3x €55,-

  • Voorderailleurs: 2 stuks – 2x €55,-

  • Kabels: 5 sets – 5x €15,-

Onderhoud (167 beurten)
  • Ontvetter: ongeveer 7 liter – €175,-

  • Kettingolie: ongeveer 2 liter – €350,- 

  • Gereedschappen niet meegerekend

Verpakkingsmateriaal
  • Alle onderdelen worden geleverd in een kartonnen verpakking

  • Vaak ook met een plastic wrap.

  • Alle vloeistoffen komen in plastic flessen en/of metalen spuitbussen

Totale kosten exclusief arbeid: €1.785,-

Verbruik rohloff + tandriem

Onderdelen
  • Tandriemen: 2 stuks – 2x €89,-

  • Achtertandwielen: 2 stuks – 2x €82,-

  • Voortandwielen: 2 stuks – 2x €99,-

  • Kabels: 2 stuks – 2x €23,-

Onderhoud
  • Spoelvloeistof: 10x 25ml

  • Naaf-olie: 10x 25ml

  • 10x complete olieverversing set – 10x €20,-

Verpakkingsmateriaal
  • Alle onderdelen worden zonder verpakking geleverd

  • Vloeistoffen komen in kleine plastic flesjes.

  • Vang de oude olie op in het flesje en lever deze in bij je plaatselijke milieustraat

Totale kosten exclusief arbeid: €760,-

Verbruik Pinion + tandriem

Onderdelen
  • Tandriemen: 2 stuks – 2x €89,-

  • Achtertandwielen: 2 stuks – 2x €120,-

  • Voortandwielen: 2 stuks – 2x €120,-

  • Kabels: 2 stuks – 2x €23,-

Onderhoud
  • Ontvetter: geen

  • Transmissie-olie: 5x 60ml

  • 5x complete olie verversing set – 5x €22,-

Verpakkingsmateriaal
  • Alle onderdelen worden zonder verpakking geleverd

  • Vloeistoffen komen in kleine plastic flesjes.

  • Vang de oude olie op in het flesje en lever deze in bij je plaatselijke milieustraat

Totale kosten exclusief arbeid: €814,-

Rohloff & Pinion het duurzaamst

Het derailleursysteem scoort wat duurzaamheid betreft slecht. Dat is niets nieuws. Het kost in gebruik meer dan het dubbele t.o.v. Rohloff en Pinion met een tandriem. En dan zijn de arbeidskosten van jouw fietsmonteur nog niet eens meegerekend. Bij Rohloff en Pinion is het jaarlijks verversen van de olie eenvoudig zelf uit te voeren. Dat scheelt dan ook weer.

Ruim vijf dagen extra fietsvakantie

Een Rohloff-fiets kost ongeveer €1.000,- meer ten opzichte van dezelfde fiets met derailleur en een Pinion-fiets ongeveer €1.900,-. Het is echter wel lastig om een goede vergelijking te kunnen maken, want veel fietsen worden specifiek voor Rohloff of Pinion ontworpen en verschillen op meer punten van derailleurversies. Fietsen met Rohloff en Pinion zijn nooit goedkoop, maar ze maken met de gebruikskosten wel veel goed. Zo verdienen kilometervreters en modderfietsers de meerprijs van Rohloff en Pinion uiteindelijk wel terug. Vooral als je gewend bent het sleutelwerk uit te besteden aan een fietsenmaker.

Echter, die paar honderd euro voordeel op de lange termijn is niet waar je zo’n prijzige fiets voor koopt. Je betaalt vooral voor het gebruiksgemak en de bedrijfszekerheid van deze geïntegreerde versnellingen. Daarbij doe je het milieu ook een groot plezier met het uitsparen van een flinke hoeveelheid vervangingsonderdelen en smeermiddelen. En… de tijd die je uitspaart aan het schoonmaken, smeren en afstellen van je aandrijflijn (45 minuten x 167 = 125,25 uur) is ook wat waard! Per 50.000 kilometer win je 5,2 dagen terug die je kunt besteden aan ‘quality time’ met familie, vrienden of aan een fietsvakantie!

Bij meer dan 100 jaar afwezigheid van goede alternatieven hebben we de slechte duurzaamheid van derailleursystemen blijkbaar geaccepteerd, maar met de komst van Rohloff en Pinion hoeft dat gelukkig niet meer. Natuurlijk heeft de derailleur voor specifieke gebruiksdoeleinden meerdere voordelen, maar voor wie intensief, in alle weersomstandigheden en zonder teveel gedoe wil kunnen fietsen, zijn geïntegreerde versnellingen gewoon de verstandigste keus. En niet alleen vanwege de praktische voordelen die je als rijder ervaart.

Derailleursysteem genereert veel afval

Als klant zie je het vaak niet, maar de hoeveelheid versleten onderdelen, de flessen reinigingsmiddel en liters olie die er jaarlijks bij een gemiddelde fietsenwinkel doorheen gaan, is aanzienlijk. De foto hieronder is een close-up van een berg oud ijzer achter de werkplaats van een willekeurige fietsenwinkel. Met iedere klant die na een onderhoudsbeurt weer vrolijk met een frisse aandrijving de deur uit rijdt, wordt de afvalberg weer een beetje hoger.

De bergen afgedankt metaal worden weliswaar ingezameld voor recycling, maar bedenk dat ook het recyclingsproces niet meer dan een noodzakelijk kwaad is en lang niet altijd zo duurzaam verloopt als je denkt. Ook het opnieuw bruikbaar maken van de grondstoffen gaat gepaard met veel transportkilometers, energieverbruik, uitstoot en chemische processen. En restanten die niet goed genoeg gerecycled kunnen worden, belanden alsnog in de verbrandingsoven. En waar blijven de versleten onderdelen van de doe-het-zelvers die thuis sleutelen? Die belanden voornamelijk gewoon bij het huisvuil. Je kunt beter minder grondstoffen verbruiken dan recycling als een oplossing zien.

Ik heb hieronder nogmaals een overzicht gemaakt van wat ieder versnellingssysteem per 50.000 kilometer aan materialen en stoffen gebruikt, maar dit keer in afbeeldingen. Zo zie je de verschillen pas echt goed.

Verbruik in beeld
Derailleur

Onderdelen (per 50.000 km)
Onderhoud (167 x schoonmaken en smeren)

Verbruik in beeld
rohloff + tandriem

Onderdelen (per 50.000 km)
Onderhoud (10 x olie verversen)

Verbruik in beeld
Pinion + tandriem

Onderdelen (per 50.000 km)
Onderhoud (5 x olie verversen)

Geen derailleurfietsen bij Saint Christopher

Ik wil de afvalberg van versleten onderdelen en verpakkingen in mijn werkplaats tot een minimum beperken en daarom heb ik ervoor gekozen géén fietsen met derailleurversnellingen te verkopen en te onderhouden. Ik ben extreem enthousiast over de alternatieven van Rohloff en Pinion en heb me met veel plezier erin gespecialiseerd. Zoals je hierboven hebt kunnen zien, zijn de hoeveelheden afval en het olieverbuik van fietsen met Rohloff en Pinion een lachertje. Daarnaast ga ik in plaats van vele avonden prutsen aan smerige, versleten derailleurfietsen liever workshops en kampeerweekenden organiseren en genieten van het fiets-kamperen in de natuur.

De Santos met Rohloff-naaf en tandriem op de foto hieronder is ‘een beetje’ vies, maar rijdt nog als nieuw en alles draait en schakelt ‘gewoon’ soepel. Even schoon spuiten met water en hij is weer klaar voor de volgende rit. Probeer dat maar eens met een derailleur!

Privacy Settings
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
Youtube
Consent to display content from - Youtube
Vimeo
Consent to display content from - Vimeo
Google Maps
Consent to display content from - Google