E-bike accu's
De keerzijde van onze luxe levensstijl
De E-bike is/wordt dominant
De elektrische fiets wordt aangeprezen als een milieuvriendelijk vervoermiddel, maar is een fiets met een accu wel zo duurzaam als wij denken? De e-bike heeft de potentie een duurzamer vervoermiddel te zijn als hij ingezet wordt als alternatief voor voertuigen met een verbrandingsmotor. Maar helaas vervangt de e-bike voornamelijk een ander, veel duurzamer vervoermiddel, namelijk de gewone fiets.
Inmiddels is meer dan de helft (56%) van alle in Nederland verkochte fietsen een e-bike. Op Europees niveau is dat aandeel nog groter. Het aantal gefietste kilometers is wel toegenomen, maar deze extra kilometers zijn bijna volledig te danken aan de toegenomen e-bike-verkoop. Ook het minder aantrekkelijk worden van het Openbaar Vervoer en de helmplicht voor snorfietsen draagt bij de e-bike-toename. De knetterende, stinkende en walmende brommers zijn uit het straatbeeld aan het verdwijnen, maar we kregen er wel veel fatbikes voor terug…
Het juiste gebruik van een e-bike kán ecologisch een positief effect hebben, terwijl het product zélf helemaal niet duurzaam geproduceerd wordt. Qua energieverbruik is de e-bike beter dan ieder voertuig met een verbrandingsmotor, maar het probleem is dat accu’s nu nog niet milieu- en mensvriendelijk geproduceerd worden. Op de pagina ‘E-bikes & duurzaamheid‘ beschrijf ik al dat de e-bike technisch gezien niet zo’n duurzaam product is en op deze pagina vertel ik wat meer over de accu’s van onze elektrische fietsen.
Naïef en tactvol? Of eerlijk en volledig?
Collega’s uit de fietsbranche zeggen: “Als je negatief over de e-bike schrijft, pleeg je commercieel zelfmoord.” Die kans zit er inderdaad in, maar ik ben liever eerlijk en volledig dan naïef en tactvol. Ja, ik schrijf dingen die niet iedereen wil horen, maar hoe kan je anders een klant helpen een weloverwogen keuze te maken? Tegelijk kan ik met belerende, activistische schrijfsels de accu-industrie niet hervormen. Dat is een taak voor de wetenschap, industrie en politiek.
E-bike accu’s zijn niet duurzaam. Punt.
Tsja, ik kan het niet euphemistisch zeggen. Het was mij allang bekend dat accu’s niet duurzaam geproduceerd worden, maar na het zien van de korte documentaire Ketens op de NPO, besloot ik dit artikel te schrijven. Het programma laat zien waar de échte prijs voor onze luxe levensstijl wordt betaald. Een andere interessante bron is dit document van de Circulaire Maakindustrie. .
Afgelopen jaar kwamen er alleen al in Nederland 453.000 accu-fietsen bij en sommige e-bikes werden verkocht met twee accu’s. Daar komt bij dat de gemiddelde fietsaccu een levensduur van slechts 6 jaar heeft, dus de jaarlijkse vraag naar accu’s is aanzienlijk en zal alleen maar toe blijven nemen. En dan heb ik het nog niet eens over de accu’s voor auto’s, telefoons, laptops, gereedschap, enz.
De productie van accu’s geschiedt momenteel nog verre van schoon of maatschappelijk verantwoord. Sterker nog, de hedendaagse accuproductie is een ecologische en humanitaire misdaad waar de hele wereld van profiteert.
80% komt uit China
China is hard op weg naar een monopolie van de wereldwijde accuproductie. Al heel vroeg zijn ze begonnen met het opkopen van mijnen over de hele wereld om de stroom van grondstoffen te beheren. Veel van die mijnen zijn milieutechnisch en maatschappelijk hartstikke fout en wij brave westerlingen durfden daar niet grootschalig in te investeren. China wel.
Naast de controle over de grondstoffen is China inmiddels verantwoordelijk voor ongeveer 80% van de wereldwijde accuproductie. Ook de in Europa geproduceerde accu’s bevatten onderdelen uit China.
Vanwege onze afhankelijkheid van China (link) zullen we dit land met voorzichtigheid behandelen, want als de vlam in de pan slaat en er sancties over en weer opgelegd worden, kunnen wij niet meer elektrisch rijden. Putin draaide de gaskraan dicht en Xi Jinping kan de stekker eruit trekken. Voor Russisch gas vonden we op tijd alternatieven, maar voor Chinese accu’s zijn die er nog nauwelijks.
Wetgeving? veel te lastig!
Wij, de ‘beschaafde’ Westerse Wereld met onze normen en waarden, hebben overal goedbedoelde wetten voor, maar in China vinden ze dat niet nodig. Daar nemen ze het niet zo nauw met milieuwetgeving, arbowetten en mensenrechten. Veel te lastig, joh!
Blijkbaar vinden ook wij dat niet zo erg, want stel nu dat China zich voor de productie van accu’s aan onze wetgeving zou houden, dan worden onze e-bikes véél te duur! En dat willen we natuurlijk niet!
Maar ook… als de hele wereld zich netjes naar onze wetten voegt, dan wordt het überhaupt onmogelijk om de grondstoffen voor onze accu’s te delven…
En dus knijpen we een oogje toe en kijken we enkel nog kritisch naar de actieradius van onze e-bikes. Die is nooit groot genoeg.
milieuramp
We proberen de planeet te redden door over te stappen op elektrische energie, maar doen dit door de aarde juist meer te beschadigen. Het opwekken van stroom kan wel op groene manieren, maar de opslag ervan is nog altijd gitzwart…
Voor de delving van nikkel, cobalt, cadmium, zink, mangaan en lithium worden op meerdere plaatsen in de wereld complete ecosystemen verwoest. Ontbossing en vervuiling van lucht, grond en water vinden op grote schaal plaats en om aan de toekomstige vraag te voldoen, zal deze verwoesting nog exponentieel toenemen.
Er zijn nog geen duurzame manieren om de huidige grondstoffen voor accu’s te delven, dus moeten we op zoek naar andere grondstoffen die de opslag van energie wél op een milieuvriendelijke manier mogelijk maken.
Humanitaire ramp
Middels ontbossing worden hele bevolkingsgroepen verdreven. Vissers en boeren worden de mijnen en hoogovens in gejaagd.
De mijnen waar de grondstoffen voor accu’s uit de grond gehaald worden, zijn de hel op aarde en ook in de grondstof-verwerkende industrie is het werk erg ongezond en gevaarlijk.
De mijnen zijn vooral gelegen in Afrika, Zuid-Amerika en Zuid-Oost Azië. Dit is een ver van ons bed show, maar we mogen niet negeren dat de arbeidsomstandigheden er verschrikkelijk zijn, mensenrechten niet bestaan en dat er kinder- en slavenarbeid voorkomen. Vooral de kobaltmijnen in Congo zijn wat dat betreft een schokkend publiek geheim.
China maakt in ‘heropvoedingskampen’ zelfs gebruik van dwangarbeid door Oeigoerse gevangenen.
Kippenstront en citroen
Zolang we nog geen accu’s kunnen maken van uitwerpselen, quinoa-zaad, citroen of rivierklei, zal de energietransitie heel vies en fout blijven verlopen.
Er zijn wel goede ontwikkelingen gaande, maar als blijkt dat daar geen geld mee te verdienen valt, dan acht ik de kans op succes klein. De komst van betaalbare, schone en maatschappelijk verantwoord geproduceerde accu’s is helaas nog héél ver weg.
Vlieg je niet meer als gevolg van vliegschaamte? Houd dan maar vast rekening met de opkomst van nieuwe termen als e-bike-gêne, accu-aversie en stroom-schroom.
Drink ter compensatie maar lekker veel Fair Trade koffie, mijd palmolie en fast-fashion, scheid je huisafval en print bij de zelfscankassa altijd het korte bonnetje uit.
Last van accu-aversie en stroom-schroom
Dit alles brengt mij in gewetensnood…
Ik heb een winkel voor echte fietsliefhebbers, natuurliefhebbers, sportliefhebbers en rustzoekers en verkoop relatief weinig fietsen met een accu, maar de fietsbranche is hard aan het veranderen. Het plan voor mijn winkel ontstond ruim 10 jaar geleden, toen het aandeel van e-bikes nog niet zoveel voorstelde, maar inmiddels is het landelijke marktaandeel van elektrische fietsen maar liefst 56% en dit wordt in hoog tempo alleen maar méér. De gewone, door boterhammen en spierkracht aangedreven fietsen worden helaas steeds minder verkocht.
Als ik besluit om geen e-bikes meer te verkopen, ga ik failliet en kan ik ook geen gewone fietsen meer verkopen. En ik zou ook de hele ontwikkeling naar verduurzaming van de e-bike aan me voorbij laten gaan. Middels de vele discussies met leveranciers en fabrikanten en door kritisch te selecteren, heb ik wel een klein beetje invloed op de verbetering van de producten.
Stapje voor stapje
Onderweg naar iedere nieuwe, duurzamere oplossing moeten we het doen met de middelen die nú beschikbaar zijn. Zo gingen we niet in één keer van het houtvuur naar de zuinige led-lamp. Daar zaten onder andere de gloeilamp, de gaslamp, de carbidlamp, de kaars en de olielamp nog tussen. Vóór de lithium-ion accu hadden we slechtere oplossingen zoals de lood-zuur-accu. Wat komt er na de Li-ion accu? En wanneer? De kobaltvrije LPF-accu, die o.a. door Tesla gebruikt wordt, is al een kleine stap in de goede richting, maar die heeft weer een paar technische nadelen en is voor e-bikes minder geschikt.
Roeien met de riemen die we hebben
Een studiegenoot van mij zet over de hele wereld prachtige duurzaamheidsprojecten op. Van groentekassen midden in de woestijn tot hele klimaatneutrale woonwijken in Azië en Zuid Europa. Hij gaat daar niet op de fiets naartoe, maar met het vliegtuig. Een beetje vervuiling nu tegenover een gigantische ecologische verbetering voor de lange termijn. Dat is nodig.
Met mijn iPhone, laptop en elektrische tandenborstel heb ik ook boter op mijn hoofd, maar we hebben allemaal helaas nog geen keus. Ik kan vanuit mijn winkeltje de problemen niet oplossen. Dat moeten de grotere machten doen. Ondertussen kan ik me richten op het kiezen van de minst slechte oplossingen, fietsvakanties promoten en het aantrekkelijker maken om met de fiets naar je werk te gaan.
Made in Europe?
Ik probeer momenteel meer duidelijkheid te krijgen over hoe de accu-supply-chains van Pendix, Neodrives en Bosch eruit zien, maar dat blijkt niet eenvoudig. Wat ik wel weet, is dat Pendix en Neodrives hun elektrische componenten in Duitsland fabriceren. De accu’s komen van externe bedrijven. Bosch maakt alles zelf, maar ik weet niet waar.
- Bosch is een wereldwijd opererende industriereus en hun supply-chain is mij totaal onbekend.
- Pendix maakt gebruik van accucellen van het Duitse Ansmann. Volgens hun website hebben zij duurzaamheid hoog in het vaandel, maar ik kan niet ontdekken wat dat concreet inhoudt.
- Neodrives accu’s worden gemaakt door BMZ. Dit eveneens Duitse bedrijf heeft productiefaciliteiten in Duitsland, Polen, Amerika en… China. Op hun website vermelden ze wel: “At the Shenzhen site, the entire product range of the group is developed and produced in accordance with the requirements of the German ISO standard ISO9001: 2015.”
Uit ervaring weet ik dat de levensduur van de componenten van Pendix en Neodrives bovengemiddeld lang is. Santos garandeert de Pendix-motor zelfs tot 100.000 kilometer! Van Bosch weet ik nog te weinig over de levensduur.
Koop bewust
In de aflevering van Ketens is aan het eind de boodschap: “koop bewust” en “koop alleen als je ‘m echt nodig hebt”. Helemaal mee eens, natuurlijk, maar er zijn altijd wel argumenten te bedenken waarom je een e-bike ‘nodig’ zou hebben. Ik ga in ieder geval niet met mijn belerende vingertje tegenover je aan tafel zitten, want dan scheur je snel in je elektrische auto naar die grote e-bike-specialist verderop.
Wat ik wél zal doen, is je informeren over welke technieken er het minst slecht zijn en je laten zien hoe je de aanschaf van een e-bike nog even kunt uitstellen. Door aan te tonen en je te laten ervaren dat er tussen een gewone fiets en een e-bike ook nog zoiets bestaat als ‘een héél goede fiets’.
Vertrouwen in Santos
Van alle fietsmerken waar ik mee gewerkt heb, is Santos in mijn ogen verreweg het beste bezig. Santos maakt fietsen die héél lang meegaan en weinig onderhoud nodig hebben, maar dit kleine Nederlandse merkje kan natuurlijk ook niet de hele fietswereld veranderen, e-bikes incluis.
Santos probeert binnen hun mogelijkheden, rekening houdend met allerlei factoren en binnen de grenzen van het redelijke en billijke weloverwogen keuzes te maken. En daarmee moeten Santos en de dealers wel geld verdienen, want zonder geld is het simpelweg niet mogelijk om te innoveren.
Een paar voorbeelden van wat Santos erg goed doet:
- Geen overproductie. Er wordt uitsluitend op bestelling en naar wens van de klanten gebouwd.
- Ze laten zich niet gek maken door hippe, tijdelijke trends.
- Fietsen worden niet onnodig snel verouderd door ineens heel veel te vernieuwen.
- Zo veel mogelijk te standaardiseren en modulair te werken om compatibilteitsproblemen in de toekomst te minimaliseren.
- Veel kleine verbeteringen worden stilzwijgend en soms zelfs onzichtbaar doorgevoerd.
- De dialoog met dealers en klanten in alle openheid, vriendelijkheid en redelijkheid open te houden.
- Mijn eeuwige duurzaamheidsgelul aanhoren en waar mogelijk nuanceren.
