Wat is een goede vakantiefiets?
En wat maakt een fiets tot de beste vakantiefiets?
Lichtgewicht
Dit punt heeft de laagste prioriteit in de lijst van eisen. Zie een laag gewicht meer als een wens.
De wijze Colin Chapman, oprichter van Lotus Cars, zei ooit: “Simplify, then add lightness”. Voor een goede betrouwbaarheid staan technische eenvoud en minimalisme voorop. Daarna kun je proberen iets goeds ook lichter te maken. Niet andersom, want met een supersnelle lichtgewicht raceauto die steeds kapot gaat, haal je de finish niet.
De twee weerstanden waar je als fietser het meest tegen strijdt, zijn rolweerstand en luchtweerstand. Gewicht speelt vooral een rol van betekenis bij klimmen, tempowisselingen en sturen. Een laag gewicht maakt een fiets wel lekker vlot en levendig, maar vaak ook minder stevig.
Reizen per fiets is natuurlijk geen wedstrijd. Daarnaast is het eenvoudiger en goedkoper om gewicht te besparen op je kampeeruitrusting en gewoon minder spullen mee te nemen.
Comfortabele zitpositie
Deze eis staat bovenaan de lijst, want een goede pasvorm is een absolute voorwaarde voor fijne fietstochten.
Selecteer een fiets alsjeblieft niet alleen op basis van de technische specificaties, want de onderdelen zeggen niets over hoe goed de fiets je past en hoe lekker hij rijdt.
Een superieure fiets die niet lekker zit, is alsnog een rotfiets…
Het verstelbereik van het stuur is bij moderne fietsen vrij beperkt. De hoogte van de voorkant van het frame bepaalt of de fiets een sportieve of comfortabele rechtop-zit heeft. Laat je goed informeren over de (on)mogelijkheden van ieder frame en ga uitgebreid proefrijden met verschillende sturen.
Sterk en stabiel
Een stijf en stabiel frame en heel sterke wielen zijn voor een zwaar beladen trekkingfiets een ‘must’. Dit klinkt logisch, maar de ene fabrikant gaat hier verder in dan de ander. Rekening houdend met deze eis vallen voor mij veel stalen, carbon en enkele titanium frames al af.
Onderdelen als bagagedragers en de voorvork maken ook een voelbaar verschil. En frames met een extra lage instap zul je bij goede reisfietsen niet veel aantreffen, want die zijn slapper.
Vooral in lange, snelle afdalingen zul je de goede stabiliteit en het vertrouwenwekkende stuurgedrag van een stijve fiets zeer waarderen. Test de fiets maar eens met gevulde tassen en je voelt direct de verschillen. Een middelmatig stijve fiets valt meteen door de mand ten opzichte van een echt stevig gebouwd exemplaar.
Als je zijtassen voor en achter gebruikt, is een stijf frame van groot belang. Met bikepacking-tassen is de gewichtsverdeling veel beter en is stijfheid iets minder belangrijk.
Goed repareerbaar
Pech onderweg is niet helemaal uit te sluiten en als het je overkomt, is het fijn dat je het zelf kunt repareren met je eigen compacte gereedschap. Werkzaamheden als banden plakken, remblokken vervangen, loslopende bouten vastdraaien en de ketting, tandriem en spaken spannen of vervangen, moet je gewoon zelf uit kunnen voeren. Zonder op zoek te moeten naar een fietsenmaker met speciaal gereedschap.
Veel high-tech technieken zijn door een niet-professional moeilijk te repareren. Daarom stel ik me bij het sleutelen aan een fiets altijd voor hoe een gemiddelde fietser zonder veel technische kennis en ervaring dit ervaart.
Betrouwbare techniek
Derailleursystemen zijn het minst betrouwbaar. Ze hebben veel onderhoud nodig, de kans op schade is groot en achterstallig onderhoud en vies weer hebben direct een negatief effect op de werking en de levensduur. Ga liever niet op reis zonder de kennis van het afstellen van en sleutelen aan je derailleurs, anders ben je te afhankelijk van lokale fietsenmakers.
Interne versnellingen van Rohloff en Pinion hebben nauwelijks onderhoud nodig, hoeven niet afgesteld te worden en de kans op schade is nihil. Je kunt er niet zelf aan sleutelen, maar het mooie is; dat hoeft in principe ook niet! Plan het reguliere onderhoud hieraan vóórdat je op reis gaat, zodat je gedurende de fietsvakantie volledig op de transmissie kunt vertrouwen.
ONDERHOUDS-ARM IS NIET ONDERHOUDS-VRIJ!
Een fiets met versnellingen van Rohloff of Pinion en een tandriem is onderhoudsarm, maar dat betekent niet dat je fiets helemaal geen aandacht meer nodig heeft! Hier gaat het vaak mis, want velen denken een onderhoudsvrije fiets gekocht te hebben en verwaarlozen vervolgens alles wat met schroefdraad gemonteerd is. Cruciale bouten, moeren, lagers en de trapas moeten eens per jaar losgedraaid worden en met nieuw vet weer gemonteerd worden. Ook de RVS bouten!
Corrosie
Door water, vuil en pekel corroderen bouten vast. Zolang alles in de eerste paar jaar gewoon functioneert, ervaar je geen probleem, maar zodra er iets vervangen moet worden, kun je voor vervelende verrassingen en een hoge rekening komen te staan!
Fietsenmakers kennen meerdere trucjes om vastgerotte en kapotgedraaide bouten te verwijderen en schroefdraad te herstellen, maar dit is altijd een tijdrovende klus en er is zelfs een kans dat je frame onherstelbaar beschadigd blijkt te zijn. Kapotgedraaide bouten en muurvast gecorrodeerd schroefdraad komen vooral voor bij trapassen en achterwielen met verstelbare achterpadden.
Minder bouten
Hoe minder bouten een fiets heeft, hoe minder kans op trammelant. Daarnaast is het belangrijk om voor zwaar belaste onderdelen, zoals de wielophanging, géén schroefdraad in het frame toe te passen en in plaats daarvan te werken met vervangbare moertjes, boutjes, plaatjes en tonnetjes met schroefdraad buiten het frame.
Onderdelen tellen
Vóór aankoop een beetje mierenneuken scheelt je in de toekomst een hoop gemier. Hieronder doe ik dat als voorbeeld aan de hand van de achterwielophanging van drie fietsen met Pinion-versnellingen. Ik kijk naar de eenvoud, betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid van de constructies.
Het bèste onderdeel is géén onderdeel!
Uit hoeveel onderdelen bestaat de constructie? Hoe minder, hoe beter. Hoeveel bouten zijn cruciaal voor de dragende constructie? Zit er schroefdraad in het frame of is er netjes gebruik gemaakt van vervangbaar draad buiten het frame? Is het spannen en vervangen van de tandriem voor iemand met twee linker handen een beetje te doen? En hoe zit het met het perfect recht uitlijnen van het achterwiel? Dit is vooral bij een fiets met tandriem erg belangrijk, want een iets scheefstaand achterwiel laat de tandriem véél sneller slijten.
Idworx met Pinion
- 2 verstelbare achterpadden.
- 5 cruciale bouten.
- 1 stelboutje.
- 1 x schroefdraad in de staande achtervork.
Aantal bouten los te draaien om ketting/riem te spannen: 5.
Om riem te vervangen: 1 met schroefdraad in het frame en de bagagedrager moet los.
Het spannen van de riem/ketting en het achterwiel perfect recht uitlijnen is niet eenvoudig. Kans op krakende constructie, aanlopende schijfrem en sneller slijtende tandriem.
Hier is het vooral lastig om de steekas door de achtervork en achternaaf te steken en vast te draaien. Bij iedere wisseling beschadig je het schroefdraad van de steekas een beetje en uiteindelijk wil de sluitmoer niet meer meewerken.
Pilot met Pinion
- 2 verstelbare achterpadden.
- 6 of 8 cruciale bouten.
- 2 stelboutjes.
- 2 x schroefdraad in het frame.
Aantal bouten los te draaien om ketting/riem te spannen: 6.
Om riem te vervangen: 3 bij de herenversie, 5 bij de damesversie. Allemaal met schroefdraad in het frame.
Het spannen van de riem/ketting en het achterwiel perfect recht uitlijnen is niet eenvoudig. Kans op krakende constructie, aanlopende schijfrem en sneller slijtende tandriem.
Ook hier is het, bij net-niet parallel gestelde padden, heel lastig om de steekas door de achtervork en achternaaf te steken en vast te draaien, waarbij je moet oppassen dat je het schroefdraad van de steekas en achterpad niet beschadigt.
Santos met Pinion
- 0 verstelbare achterpadden
- 1 koppelstuk in liggende achtervork.
- 1 cruciale bout.
- 0 x schroefdraad in het frame. Hulde!
- Spanwieltje aan de versnellingsbak.
Aantal bouten los te draaien om ketting/riem te spannen: 2.
Om riem te vervangen: 1 met schroefdraad buiten het frame.
Het spannen van de tandriem of ketting is bij alle Santossen kinderlijk eenvoudig en het achterwiel wordt automatisch altijd perfect recht uitgelijnd. Het achterwiel gaat er zonder veel moeite in en uit. Eigenaren met twee linker handen kunnen hier bijna niets fout aan doen.
Verstelbare versus vaste achterpadden
Ik ben duidelijk geen liefhebber van een achterwielophanging met verstelbare achterpadden, want het is onnodig complex, wat de kans op fouten vergroot. Santos laat met de vaste achterpadden zien dat het veel eenvoudiger, gebruiksvriendelijker en ‘fool-proof’ kan.
Ook zijn verstelbare achterpadden enkel goed te combineren met schijfremmen, omdat deze met het wiel mee bewegen. Terwijl goede velgremmen, zoals de hydraulische Magura HS33 remmen, vaak ook nog steeds aan te raden zijn. Toch zijn er nog enkele fabrikanten die verstelbare achterpadden combineren met velgremmen. Dit is helemaal niet handig, want hierbij moet je ná het verstellen van je achterwiel óók altijd de velgrem opnieuw afstellen, anders lopen je remblokken naast de velg.
Over fietsen met een Rohloff-naaf kan ik ongeveer hetzelfde vertellen. Ook hier zijn verstelbare achterpadden niet ideaal. En ook helemaal niet nodig! Let erop dat het spannen en uitlijnen van de tandriem of ketting met een excentrische trapas gedaan wordt en dat het achterwiel in vaste achterpadden wordt gevat. Dat werkt gewoon het best.
Excentrische trapas
De excentrische trapas bestaat uit een grote, draaibare bus waarin de trapas naast het midden geschroefd zit. Door de bus te draaien, verplaats je de trapas een klein beetje en zo breng je de tandriem of ketting op spanning. Een paar millimeter verplaatsing van de trapas is al voldoende.
Daarnaast kun je de excenter een beetje zijwaarts schuiven om de uitlijning van de tandriem te corrigeren. In zo’n 10 minuten laat ik je de werking zien en daarna kun je het gewoon zelf.
De excentrische bus wordt met twee bouten in het frame geklemd. Bij goede fietsen bevindt het schroefdraad zich in een plaatje of tonnetje aan de achterkant en niet in het frame.
Deze twee bouten vangen veel vuil en moeten één keer per jaar met nieuw vet gemonteerd worden. Als er kraakjes optreden, moet je de excentrische bus even laten schoonmaken en invetten. Dit is standaard bij de jaarlijkse onderhoudsbeurt.
Kabels buiten het frame
Wat ook het zelf sleutelen aan een fiets onnodig lastig maakt, zijn in het frame geïntegreerde schakelkabels. Veel fabrikanten doen dit “omdat men het mooi vindt'”, maar het liefst zie ik de kabels door demontabele kabelnokjes aan de buitenkant van het frame lopen. Zo is het één en ander gemakkelijker te (de)monteren en wordt het frame niet onnodig met gaten verzwakt.
Dit is met name van belang bij de versnellingsbakken van Pinion. Als je versnellingsbak in Verweggistan kapot gaat (de kans is klein, maar het kán), dan kun je ‘m onder je fiets vandaan schroeven en naar mij opsturen. Bij geïntegreerde kabels moet je de schakelkabels loskoppelen en je kunt deze niet hergebruiken. Nieuwe kabels monteren is een rotklus waar je een gebruiksaanwijzing of instructievideo bij nodig hebt en daarom is het fijn als de versnellingsbak inclusief de kabels en draaigreep te demonteren is. Ik stuur je namelijk een leenbak met voorgemonteerde kabels en shifter toe, waarmee je je reis af kunt maken. Bij fietsen van Santos is de bak inclusief kabels en shifter te (de)monteren.
Hydraulische kabels
Met olie gevulde remkabels hebben een aantal voordelen ten opzichte van mechanische kabels: geen interne wrijving, geen slijtage en er komt geen vuil in. Ze gan lang mee en hebben nauwelijks onderhoud nodig. Toch kunnen ze, bijvoorbeeld door transport of een valpartij, wel kapot en dan heb je speciaal gereedschap en remolie nodig.
Beschadigde Magura velgremmen kun je in geval van nood wel tijdelijk vervangen door een setje mechanische V-brakes van de Hypermarchée, maar in geval van kapotte schijfremmen moet je toch echt naar een kundige fietsenmaker!
Dit is natuurlijk niet ideaal, maar in de praktijk wegen de voordelen van hydraulische remmen ruim voldoende op tegen de nadelen en kun je het risico gerust voor lief nemen.
Remblokken vervangen
Als je voor langere tijd op reis gaat, is het zelf kunnen vervangen van je remblokken absoluut een vereiste. Natuurlijk neem je een setje reserveblokken mee!
Bij de velgremmen van Magura is het verwisselen van de remblokken niet ingewikkeld en vooral bij de Firmtech-variant op de Santos Travel Lite doe je dit letterlijk in een handomdraai.
Bij schijfremmen zijn de remblokken minder eenvoudig te vervangen en het is aan te raden om dit op tijd te leren. Je hebt hiervoor een schroevendraaier en een inbussleuteltje nodig en je moet weten hoe je de remklauw af moet stellen, want de kans is groot dat de nieuwe remblokken een beetje tegen de schijf aanlopen. Daarnaast is het nodig om de inrem-procedure goed uit te voeren, anders slijten de nieuwe blokken te hard en remmen ze niet optimaal.
TUBELESS BANDEN
Binnenbandloze banden hebben een aantal voordelen t.o.v. conventionele binnenbanden: lichter, lagere rolweerstand, comfortabeler, geen snakebites meer en kleine gaatjes worden gedicht door de latexvloeistof in de buitenband. Om goed luchtdicht te zijn, zitten tubeless buitenbanden strakker om de velg dan gewone buitenbanden. En dat kan flink lastig zijn…
Als een gat te groot is om met een tubeless reparatieset te repareren, kun je er alsnog een gewone binnenband in doen, maar als de band héél strak in het velgbed ligt, krijg je ‘m met geen mogelijkheid met de hand los en moet je enig geweld toepassen met bijvoorbeeld een stevige bandentang (die je onderweg natuurlijk niet bij je hebt).
Sommige band-velg-combinaties zijn zó strak dat enkel een mes en een kniptang nog uitkomst bieden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de carbon velgen van Idworx.
Te strakke Idworx-velgen
Maar ook bij normale banden met binnenband kan het (de)monteren van de buitenband een hele klus zijn. Zo vormen de aluminium velgen van Idworx ook niet altijd een gelukkige combinatie met veel Schwalbe-banden. Vaak zit de band véél te strak om de velg en krijg je ‘m met geen mogelijkheid rondom netjes in de velgrand geplopt. Heel irritant, want nu rijd je na iedere lekke band de rest van de vakantie met een bobbelend wiel. Of totdat je een fietsenmaker met een compressor tegenkomt die de band tot 6 bar kan oppompen om de band goed in de velgrand te laten ploppen. Probeer jij maar eens 6 bar te bereiken met je compacte handpompje. Lukt je niet…
Volgens Idworx ligt dit aan de banden, maar gek genoeg heeft Santos met dezelfde type banden hier nauwelijks tot geen last van…
VOORUIT KIJKEN
De vakantiefietsen in mijn assortiment gaan tientallen jaren mee en daarom is het goed om bij aanschaf van een nieuwe fiets rekening te houden met de toekomst. Of je nu wilt of niet, je fysieke behoeften zullen met het vergrijzen van je haren veranderen. Je wordt in de loop der jaren eerder stijver dan soepeler en dan is het belangrijk dat je fiets voldoende verstelmogelijkheid over heeft om een comfortabelere rechtop-houding aan te nemen. Hiervoor mag je bij ons altijd je stuur gratis komen omruilen!
En misschien ben je op een gegeven moment zelfs toe aan elektrische ondersteuning? Ik weet het, dit wil je misschien nog niet horen, want voor echte fietsers is hieraan toegeven een grote psychologische stap. Toch kan een elektrische module je fietscarrière aangenaam verlengen en dan is het fijn om te weten dat je je trouwe reisgenoot kunt laten opwaarderen tot E-bike.
STUURHOOGTE
Veel reisfietsen worden met een sportieve of semi-sportieve zithouding vormgegeven. Vaak met het stuur en zadel op gelijke hoogte. Dit is goed voor de krachtoverbrenging en gewichtsverdeling, vooral bij het klimmen en met tegenwind, maar niet altijd comfortabel genoeg voor lange afstanden.
Je moet een actieve zithouding zien te vinden die je de hele dag vol kunt houden, maar de ideale balans tussen comfort en prestatie ziet er in de toekomst mogelijk anders uit. Daarom moet je een fiets kiezen met voldoende verstelbereik van de stuurhoogte, zonder gebruik te maken van koppelstukken.
Bij Santos is de stuurbuis relatief lang, maar bij Idworx is bij enkele modellen de maximale stuurhoogte te snel bereikt.
elektrische ondersteuning
Met de komst van elektrische ondersteuning heeft de fiets er wat betreft betrouwbaarheid een aantal nieuwe zwakke schakels bij gekregen. Hoe meer stroomdraadjes, stekkers, knopjes, sensoren en computers er aan een fiets zitten, hoe groter de kans op storingen. Daarnaast is de levensduur van elektronische onderdelen en accu’s veel beperkter dan die van de fiets zelf. Ik ben daarom een voorstander van modulaire systemen die géén integraal onderdeel van de fiets zijn en op ieder gewenst moment in- en uitgebouwd kunnen worden.
Ik vind het een mooi idee dat je je duurzame vakantiefiets op een gegeven moment niet hoeft in te ruilen op een tuttige E-bike. Daarnaast is het voor de restwaarde goed dat je er altijd weer een gewone fiets van kunt maken.
Het meest betrouwbare en duurzame elektrische systeem dat ik ken, is de Pendix eDrive. Deze middenmotor is in te bouwen wanneer jij er aan toe bent en gaat net zo lang mee als de duurzame Rohloff-naaf (+100.000 km).
De mensen achter het merk
Tot slot is een niet te onderschatten eigenschap van een merk immaterieel van aard. Namelijk de mensen die de fietsen ontwikkelen, fabriceren en samen met mij de aftersales-service verlenen.
Ik heb de fietsen niet ontworpen en gebouwd, maar ben als verkopende partij wèl verantwoordelijk voor een goede werking ervan.
Daarom moet, voor een optimale serviceverlening, de leverancier voor 100% achter mij staan. Een bedrijf dat onvoldoende in staat is tot een klantgerichte samenwerking en mij teveel negatieve energie kost bij het oplossen van problemen, gaat er onverbiddelijk uit. Hoe goed en gewild de producten van dat merk ook mogen zijn…
Zo heb ik na 1,5 jaar Idworx-dealer te zijn geweest, besloten niet verder te gaan met dit merk. Heel jammer, want de Idworx-fietsen met Rohloff en excentrische trapas zijn zéér goed, maar helaas is juist de beste Idworx aller tijden, de Easy Rohler Evo, door Idworx in 2022 uit het assortiment gehaald…
Santos is al vele jaren mijn favoriete merk om mee samen te werken. Het Santos-team in Nieuw-Vennep luistert goed naar haar klanten en dealers, neemt feedback uiterst serieus en denkt en werkt altijd oplossingsgericht. Dat zie je terug in de kwaliteit, betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid van de fietsen èn in de uitmuntende aftersales-service.
Daarnaast is Santos in de chaos van de coronacrisis de énige leveringsbetrouwbare partner gebleken. Waar veel fietsfabrikanten levertijden van 1 jaar of meer hadden, daar kreeg Santos het voor elkaar om hun standaard levertijd van 6 tot 8 weken te handhaven. Uniek!
